භවත්නි, යම් කෙනෙක් බුදුරජුන් කෙරෙහි දැන පැහැදීමෙන් යුක්ත ද, දහම් කෙරෙහි දැන පැහැදීමෙන් යුක්ත ද, සඟන කෙරෙහි දැන පැහැදීමෙන් යුක්ත ද, ආර්‍ය්‍යකාන්ත (ආර්‍ය්‍යයන් විසින් මැනැවැ යි සම්මත වූ) ශීලයන්ගෙන් සමන්විත ද, තව ද යම් කෙනෙක් ආර්‍ය්‍ය මාර්ගධර්මයෙහි හික්මුණාහු ඕපපාතික උත්පත්තිය ලැබූ, මගධ රටැ වුසූ, තුන් සංයෝජනයන් නසා ලීමෙන් සෝවාන් වූ, අපායකට නොවැටෙන සුලු, රහත් බවට නියත වූ, රහත්ඵලය පිහිට කොටැති, සමීප අතීතයෙහි කලුරිය කළ උවසුවෝ ...
බලවු අනඳයෙනි, ඒ සියලු සඛරහු ඉකුත් වූහ, නිරුද්ධ වූහ, පෙරැළුණහ. අනඳයෙනි, මෙසේ සඛරහු අනිත්‍ය ම ය, අනඳයෙනි, සඛරහු මෙසේ අධ්‍රැව ම ය. අනඳයෙනි, මෙසේ සඛරහු ආශ්වාස විරහිත ම ය. අනඳයෙනි, සියලු සඛර දහමුන් කෙරෙහි කලකිරෙන්නට ඉතා ම සුදුසු ය, නො ඇලෙන්නට ඉතා ම සුදුසු ය, එයින් මිදෙන්නට ඉතා ම සුදුසු ය, අනඳයෙනි, සවරක් ම මෙ පෙදෙසෙහි සිරුර බහා ලූයෙමි යි දනිමි. ඒ ද ධාර්මික වූ ධර්මරාජ වූ සයුරුහිම් සිවුමහදිවයිනට අධිපති වූ, පසමිතුරන් දිනු ...
හේ මෛත්‍රීසහගත සිතින් එක් දිශාවක් පැතිරැ ගෙන (අරමුණු කොට) වෙසෙයි. එසේ දෙවෙනි දිශාව ද, තෙවෙනි දිශාව ද, සිවුවන දිශාව ද පැතිරැ ගෙන වෙසෙයි. එසේ ම උඩ දෙස ද, යට දෙස ද, සරස දැ යි මේ හැම තැන ම සර්‍වාත්මතායෙන් (සියල්ල තමා හා සමත්‍වයෙන්) සජීවත් (සියලු සතුන් ඇති) ලොව විපුල වූ ප්‍රමාණරහිත වූ වෛරරහිත වූ නිදුක් මෛත්‍රී සහගත සිතින් පැතිරැ ගෙන වෙසෙයි. වාසෙට්ඨය, යම්සේ කාබලැති සක්පිඹින්නෙක් පහසුවෙන් ම (සිය) සක්හඬින් සිවුදිගුන් හඟවන්නේ ...
ආනන්දය, ‘මේ යම් ප්‍රත්‍යයයෙකින් ස්පර්ශය වේ නම්, එසේ වූ ප්‍රත්‍යයයෙක් ඇත් දැ?’ යි මෙසේ විචාරන ලද්දාහු විසින් ‘ඇතැ’ යි ඔහුට කිය යුතු. ‘කිමෙක ප්‍රත්‍යයයෙන් ස්පර්ශ්‍ය වේ දැ’ යි මෙසේ විචාරන්නේ නම් ‘නාමරූපප්‍රත්‍යයයෙන් සපර්ෂය වේ යැ’ යි මෙසේ ඔහුට කිය යුතු. ආනන්දය, ‘මේ යම් ප්‍රත්‍යයයෙකින් නාමරූප වේ නම්, එසේ වූ ප්‍රත්‍යයයෙක් ඇත් දැ?’ යි මෙසේ විචාරන ලද්දාහු විසින් ‘ඇතැ’ යි ඔහුට කිය යුතු. ‘කිමෙක ප්‍රත්‍යයයෙන් නාමරූප වේ දැ’ යි මෙසේ විචාරන්නේ නම් ‘විඥානප්‍රත්‍යයයෙන් නාමරූප වේ යැ’ යි මෙසේ ඔහුට ...
මහණෙනි, එ කල්හි විපස්සී බෝසත්හට “කුමක් ඇති කලැ ජරාමරණ වේ ද, කිමෙක පසයෙන් ජරාමරණ වේ දැ” යි මේ සිත විය. මහණෙනි, ඉක්බිති විපස්සී බෝසත්හට “ජාතිය ඇති කලැ ජරාමරණ වේ. ජාතිප්‍රත්‍යයෙන් ජරාමරණ වේ” යැ යි උපායමනස්කාරයෙන් ප්‍රඥාභිසමය විය, අවබෝධ වීයයි සේ යි. මහණෙනි, ඉක්බිති විපස්සී බෝසත්හට “කුමක් ඇති කල්හි ජාතිය වේ ද, කිමෙක පසයෙන් ජාතිය වේ දැ” මේ සිත විය. එකල්හි විපස්සී බෝසත්හට භවය ඇති කල්හි ජාතිය වේ. භව ...